"Τα στάδια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης",άρθρο του Υπουργού Παιδείας

Τα στάδια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης
Ανδρέας Δημητρίου
Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι μια διαδικασία που θα κρατήσει πολλά χρόνια και δεν πρέπει να έχει τέλος. Θα βελτιώσει πολύ την παιδεία μας. Οι πραγματικές αλλαγές που φέρνει όμως θα φανούν στην ίδια την κοινωνία, καθώς θα περνά ο χρόνος. Ο πολίτης πρέπει να γνωρίζει την πορεία της μεταρρύθμισης για να μπορεί να την κρίνει δίκαια και μετά λόγου γνώσεως. 

Τα στάδια από τα οποία εξελίσσεται έχουν ως εξής:
1. Διαμόρφωση γενικών αρχών
Η μεταρρύθμιση άρχισε με την κατάθεση της Έκθεσης των Εφτά Ειδικών το 2004, επί διακυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου. Το κείμενο εκείνο έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενός σύγχρονου σχολείου μιας ανοιχτής Ευρωπαϊκής δημοκρατίας που στηρίζεται στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του σεβασμού των άλλων και είναι προσανατολισμένη προς την κοινωνική συμμετοχή, την αλληλεγγύη, τη γνώση και τη δημιουργία. ΄Εθεσε, επίσης, τις βάσεις για την αναγκαία αναδιοργάνωση της διοίκησης της εκπαίδευσης. Κατά την προηγούμενη διακυβέρνηση έγιναν ορισμένα βήματα, κυρίως ως προς την αναδιοργάνωση της διοίκησης του Υπουργείου. Ακόμη, όμως, η εφαρμογή των αλλαγών αυτών εκκρεμεί, γιατί τα σχέδια υπηρεσίας των
νέων διοικητικών θέσεων δεν έχουν ψηφιστεί ενώ βρίσκονται στη Βουλή για πολύ καιρό.

2. Διαμόρφωση των νέων αναλυτικών προγραμμάτων
Τα μεγάλα βήματα για την υλοποίηση των αρχών αυτών έγιναν στα τρία χρόνια τις διακυβέρνησης Χριστόφια. Μέσα στα χρόνια αυτά δημιουργήθηκαν τα νέα αναλυτικά προγράμματα που ήδη εφαρμόζονται πιλοτικά και θα θεσμοποιηθούν από τον επόμενο χρόνο. Τα νέα αναλυτικά προγράμματα ορίζουν τι πρέπει να ξέρει και τι δεξιότητες πρέπει να έχει ο μαθητής σε κάθε τάξη σε όλα τα μαθήματα από την προδημοτική μέχρι το Λύκειο. ΄Ηταν μια πολύ περίπλοκη και απαιτητική
διαδικασία που ολοκληρώθηκε. Γι’ αυτήν εργάστηκαν περί τους 350 πανεπιστημιακούς και εκπαιδευτικούς, εφαρμόζοντας ό,τι πιο σύγχρονο έχουμε στις επιστήμες της μάθησης και της παιδαγωγικής.

3. Εφαρμογή των νέων αναλυτικών και των νέων ωρολόγιων προγραμμάτων

Η πλήρης εφαρμογή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων θα αρχίσει από το Σεπτέμβριο. Από την επόμενη σχολική χρονιά τα σχολεία μας θα εργάζονται με βάση τους στόχους και τις προδιαγραφές των νέων αναλυτικών προγραμμάτων. Επίσης, από τον επόμενο χρόνο θα αρχίσει η σταδιακή εφαρμογή των νέων ωρολογίων προγραμμάτων, ώστε η κατανομή χρόνου και προσπάθειας στην κάθε τάξη να υπηρετεί τους στόχους και τις προτεραιότητες των νέων αναλυτικών προγραμμάτων. Αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει αλλαγές στις συνήθειες και τις πρακτικές εκπαιδευτικών και μαθητών. Η όλη προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος θα διαρκέσει ορισμένα χρόνια. Κατά τη φάση αυτή πρέπει να συντρέξουν διάφορες αλλαγές. Πρώτο, η όλη προσαρμογή της διδασκαλίας στα νέα αναλυτικά προγράμματα προϋποθέτει ένα διαρκές πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών τόσο στις γενικές αρχές όσο και στις ανάγκες του κάθε μαθήματος. Η επιμόρφωση αυτή άρχισε. Όλοι οι εκπαιδευτικοί της δημοτικής και των γυμνασίων έχουν περάσει από αυτήν. Δεν πρέπει, όμως, να τελειώσει ποτέ. Εφεξής όλοι οι εκπαιδευτικοί θα επιμορφώνονται στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και στα Πανεπιστήμια αλλά και στα ίδια τα σχολεία τους, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός.

Δεύτερο, το νέο διδακτικό υλικό που θα υπηρετεί τα νέα αναλυτικά προγράμματα είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο που μόλις έχει ανοίξει. Ήδη αρχίσαμε να αξιολογούμε το υπάρχον διδακτικό υλικό και να ετοιμάζουμε νέο, όπου το υπάρχον δεν αρκεί ή δεν είναι κατάλληλο. Με τη δημιουργία του νέου υλικού θα αναδομηθεί και θα επεκταθεί και ο μηχανισμός για την παραγωγή του υλικού που θα χρειάζεται. Σκοπός μας είναι να έχουμε ένα σύστημα ανάπτυξης διδακτικού υλικού που να αντιδρά άμεσα στις ανάγκες της εκπαίδευσης. 

Τέλος, το πάντρεμα της νέας τεχνολογίας με τις ανάγκες αναλυτικών προγραμμάτων και διδακτικού υλικού δεν είναι τόσο απλή υπόθεση όσο φαίνεται. Οι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής επιτρέπουν την εκ βάθρων αλλαγή στον τρόπο που παρουσιάζονται οι έννοιες και κτίζονται δεξιότητες, που υπερβαίνουν κατά πολύ την απλή μετατροπή του έντυπου βιβλίου σε ψηφιακό βιβλίο. Η διαδικασία αυτή μόλις έχει αρχίσει ακόμη και στις πιο προηγμένες χώρες. Είναι ευτύχημα που εμείς ξεκινούμε τώρα με νέο αναλυτικό πρόγραμμα. Η έκφρασή του όμως μέσα από τις τεχνολογίες αυτές θα πάρει πολλά χρόνια. Βέβαια στην πορεία θα κερδίσουμε τεχνογνωσία και εμπειρίες που θα βελτιώνουν τη μάθηση στην τάξη.

Επίσης, μέσα στη διετία που ακολουθεί θα θεσμοθετηθεί το νέο σύστημα αξιολόγησης εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικού έργου, το νέο σύστημα διορισμών στην εκπαίδευση, η νέα οργάνωση της ειδικής εκπαίδευσης, και το νέο λύκειο. Η προετοιμασία για τους νέους αυτούς θεσμούς έχει σχεδόν ολοκληρωθεί με εντατικό διάλογο όλων των εμπλεκόμενων. 

Εν κατακλείδι, υλοποιούμε μια μεγάλη αλλαγή στην εκπαίδευση, που σκοπό έχει να δώσει πολίτες ικανούς να γνωρίζουν, να αποφασίζουν, να εκφράζονται και δημιουργούν στα πλαίσια μιας ανοικτής πολυπολιτισμικής δημοκρατίας. Δηλαδή μιας δημοκρατίας ικανής να λύσει τα εθνικά, τα κοινωνικά και τα οικονομικά της προβλήματα χωρίς ανασφάλειες, με σοφία που βγαίνει από τα λάθη του παρελθόντος, και με την πρέπουσα κατανόηση της πορείας του σύγχρονου κόσμου. Συνεπώς, η ουσιαστική αξιολόγηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που αρχίσαμε δε θα έρθει μόνο από την αναμενόμενη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων των μαθητών μας. Θα έρθει κυρίως από την επιτυχία της κοινωνίας μας να δίνει λύσεις, ειρήνη, ευημερία, ευποιϊα και ευτυχία στους πολίτες της.

Καλούμε τους εκπαιδευτικούς να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας δίνοντας τον καλύτερο τους εαυτό. Καλούμε την κοινωνία να κρίνει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με αυτή την προοπτική του μέλλοντός μας ενώπιόν της.