Σάββατο 15 Αυγούστου 2020

Για όλα φταις εσύ…

 Για όλα φταις εσύ…

Τα τελευταία χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας συντονισμένης προσπάθειας αποδόμησης των εκπαιδευτικών και του έργου που αυτοί επιτελούν. Γίναμε μάρτυρες ενός καταιγισμού προσβλητικών δηλώσεων, που απαξίωσαν τους εκπαιδευτικούς και το δημόσιο σχολείο. Για του λόγου το αληθές, παραθέτω κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα:

● «Υπάρχουν εκπαιδευτικοί με ψυχολογικά προβλήματα» (ΥΠΠΑΝ κ. Κώστας Χαμπιαούρης, Sigma TV, 19/5/2018).

● «Υπήρχαν περιπτώσεις καταγγελιών για σεξουαλικές παρενοχλήσεις [από εκπαιδευτικούς]» (Βουλευτής ΔΗΣΥ κ. Ευθύμιος Δίπλαρος, Sigma TV, 23/5/2018).

● «Το παιδί μου […] πηγαίνει σε ιδιωτικό σχολείο […] Εσείς θα θέλατε το δικό σας παιδί να πηγαίνει σε ένα σχολείο του οποίου οι εκπαιδευτικοί να μην επιλέγονταν με διαδικασία, με αξιολόγηση, με εξέταση, αλλά με τη σειρά, με την ηλικία, με την αρχαιότητα;» (Υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης, Sigma TV, 14/9/2018).

● «Εκεί που παρατηρείται αδυναμία είναι στους εκπαιδευτικούς» (Πρόεδρος Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης, Πολίτης, 17/5/2020).

● «… τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής Εκπαίδευσης θα έπρεπε να συνεχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο για δυο ακόμα μήνες μετά τα μέσα Ιουνίου! (ή, κατ’ ακρίβειαν, τέσσερις μήνες εάν ληφθεί υπόψη η εκ περιτροπής φοίτηση!)…» (Γραπτή δήλωση του ΥΠΠΑΝ κ. Πρόδρομου Προδρόμου, 6/6/2020).

Οι πιο πάνω δηλώσεις προκάλεσαν την έντονη αντίδραση των εκπαιδευτικών και των οργανώσεών τους. Προκάλεσαν αντιδράσεις γιατί προτάχθηκαν (δημόσια) ως επιχειρήματα νομιμοποίησης των κυβερνητικών αποφάσεων και χειρισμών. Προτάχθηκαν εντεταλμένα για να υπονομεύσουν, για να αποδώσουν ευθύνες, χωρίς ίχνος αυτοκριτικής. Η εξέταση του συγκειμένου εντός του οποίου έγιναν οι πιο πάνω δηλώσεις, αν και σημαντική, δε συνιστά στόχο του παρόντος άρθρου. Ωστόσο, μια τέτοια ανάλυση θα τις καθιστούσε περισσότερο και όχι λιγότερο απαξιωτικές.

Πέρα από τις δηλώσεις των εκπροσώπων της κυβέρνησης ή/και άλλων φορέων/θεσμών [π.χ., δηλώσεις Αρχιεπισκόπου Κύπρου για φυγόπονους εκπαιδευτικούς (18/7/2018) ή/και για του εκπαιδευτικούς «που θέλουν βίτσα» (29/9/2019)], το σκηνικό της απαξίωσης των εκπαιδευτικών ολοκληρώνουν οι «πρόθυμοι» δημοσιογράφοι. Εκείνοι οι λίγοι που άκριτα αναπαράγουν και πολλαπλασιάζουν εύηχα συνθήματα. Εκείνοι που προσθέτουν αλατοπίπερο, που διασύρουν με πηχυαίους τίτλους, όπως: «Πληρώνονται για να ξεκουράζονται!» (24h, 5/8/2017), «Καρφιά Οδυσσέα: Το λίπος είναι απίστευτο στην Παιδεία» (24NEWS, 9/9/2018), «Οι Εκπαιδευτικοί μας ο αδύναμος κρίκος» (Πολίτης, 17/5/2020).
Αυτή η επίμονη προσπάθεια εξευτελισμού και επίρριψης ευθυνών στους εκπαιδευτικούς (blaming and shaming) δεν περιορίζεται εντός της Κύπρου [1]. Φαίνεται πως το φαινόμενο αυτό συνιστά συνήθη τακτική πολλών κυβερνήσεων, οι οποίες προσπαθούν («πατώντας επί πτωμάτων») να πείσουν για την αναγκαιότητα αλλαγών και «μεταρρυθμίσεων» στον χώρο της εκπαίδευσης [2]. Δυστυχώς όμως, η απαξίωση των εκπαιδευτικών και του έργου τους, προκαλεί έντονες παρενέργειες. Συγκεκριμένα, επιδρά αρνητικά στην αυτοεκτίμηση και στο ηθικό του συνόλου των εκπαιδευτικών [3], τροφοδοτεί αρνητικά το αίσθημα επαγγελματικής ικανοποίησης των εκπαιδευτικών [4], επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα [5] και αποθαρρύνει μαθητές με υψηλή ακαδημαϊκή επίδοση να ακολουθήσουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού [6].

Με άλλα λόγια, η τακτική που ακολούθησε η παρούσα κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια επέφερε σημαντικές παράπλευρες απώλειες. Αν και οι εκπαιδευτικοί αντλούν δυνάμεις από τους μαθητές και τις μαθήτριές τους, αν και οι πλείστοι έχουν εσωτερικά κίνητρα, το ηθικό και η αξιοπρέπειά τους έχουν τσαλαπατηθεί άνευ προηγουμένου. Δε θα ήθελα τα παιδιά μου να ακολουθήσουν το επάγγελμά μου (εντός αυτών των συνθηκών). Θα συμβούλευα τους μαθητές και τις μαθήτριές μου να ακολουθήσουν άλλα επαγγέλματα. Για δεκαετίες να σηκώνεις τα μανίκια, να κουβαλάς το δημόσιο σχολείο στην πλάτη και με κάθε ευκαιρία (με μεγάλη ευκολία) να σου λένε πως «για όλα φταις εσύ». Κι εσύ να ξέρεις πως όλα λειτουργούν επειδή αναλώνεσαι εσύ. Αυτή είναι η αλήθεια μας. Είναι λες και έχουμε έναν κόμπο στον λαιμό, που δε λέει να φύγει.

Πρώτιστο μέλημα των εκπαιδευτικών οργανώσεων θα πρέπει να είναι η ανοικοδόμηση του κύρους και της αξιοπρέπειας των εκπαιδευτικών. Δεν αρκούν οι ανακοινώσεις. Δεν αρκούν οι σκόρπιες ριπές μετά από κάθε ομοβροντία. Είναι πολλά που μπορούν να γίνουν, τόσο από την Πολιτεία όσο και από τις εκπαιδευτικές οργανώσεις (π.χ. δράσεις που αφορούν στην ανάδειξη των επιτευγμάτων και της προσφοράς των εκπαιδευτικών και του δημόσιου σχολείου). Πρώτα και κύρια όμως, το εν λόγω φαινόμενο πρέπει να αναγνωριστεί και καταδικαστεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Να αναγνωριστεί ως βασικό πρόβλημα της κυπριακής εκπαίδευσης, ως παθογένεια που πρέπει να θεραπευτεί. Το πρώτο στάδιο για την επίλυση του όποιου προβλήματος είναι αυτό της αποδοχής και κατανόησής του.

Πηγές

[1] Clarke, L. (2018). Mapping teacher status and career-long professional learning: The Place Model. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 39(1), 69-83.

[2] Ball, S. (2013). The education debate (2nd ed.). Bristol: Policy Press.

[3] Hoyle, E. (2001). Teaching: Prestige, status and esteem. Educational management & administration, 29(2), 139-152.

[4] Dinham, S. (2000). Teacher satisfaction in an age of change. In S. Dinham, & C. Scott (Eds.), Teaching in context. Camberwell, Vic.: ACER Press.

[5] Scott, C. & Dinham, S. (2001, December 2–6). In search of the third domain: Teacher satisfaction in Malta. Paper presented at the annual meeting of the Australian Association for Educational Research.

[6] Figgis, J. (1997). Designing a campaign to improve the status of teaching. Unicorn, 23(2), 73–85.



Λάμπρος Στεφάνου

Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης

Μέλος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: