Στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα στην Κύπρο, σε συνθήκες αποικιοκρατίας, άρχισε να αναπτύσσεται η εργατική τάξη λόγω της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και εκβιομηχάνισης. Η εκμετάλλευση ήταν τεράστια, οι συνθήκες εργασίας ήταν άθλιες.
Εκείνη την εποχή εννοείται ότι δεν υπήρχε εργατική νομοθεσία ούτε συντεχνίες, συνδικαλιστικές οργανώσεις, που να αγωνίζονται για τα δικαιώματα των εργατών. Οι ώρες εργασίας ήταν πάρα πολλές, από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου, «γέννημα - βούττημα», τα μεροκάματα ήταν ψίχουλα. Κάποιες φορές η δουλειά συνεχιζόταν ακόμα και το βράδυ.
Όλα αυτά έσπρωξαν τους εργάτες να οργανωθούν σε συντεχνίες με ταξικό χαρακτήρα για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους από την εργοδοτική - αστική τάξη.
Οι τομείς που υπήρχαν τότε και απασχολούσαν εργάτες ήταν μικρές βιοτεχνίες στις πόλεις -δεν υπήρχαν μεγάλα εργοστάσια- όπου δούλευαν λίγοι εργάτες σε κάθε μια. Είχαν αρχίσει επίσης να έρχονται ξένες εταιρείες στο νησί μας και να λειτουργούν τα μεταλλεία. Εκεί δούλευε μεγάλος αριθμός εργατών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. 'Ανθρωποι που κατοικούσαν στην ύπαιθρο και προηγουμένως ήταν αγρότες, αναγκάζονταν να αφήσουν τα χωριά τους, αφού οι τοκογλύφοι τους ξεκλήριζαν. Συγκεντρώνονταν στα μεταλλεία όπου δούλευαν σκληρά, για ένα κομμάτι ψωμί, χωρίς καμιά προστασία ούτε της υγείας, ούτε της ζωής και της ασφάλειάς τους.
Η εκμετάλλευση, η φτώχεια και οι στερήσεις ήταν κοινές για Ε/Κ και Τ/Κ εργάτες.
Στην Κύπρο όμως τότε άρχισαν να εμφανίζονται οι σοσιαλιστικές ιδέες, που είχαν διαδοθεί σε όλο τον κόσμο. Το 1922 ιδρύθηκε το Εργατικό Κόμμα που είχε ως στόχο του να βοηθήσει την εργατική τάξη να συνειδητοποιήσει τις αιτίες της εκμετάλλευσης της και την ανάγκη να αγωνιστεί για την κοινωνική ισότητα και τη δικαιοσύνη.
Έτσι, δημιουργήθηκαν οι πρώτες συντεχνίες, τα σωματεία. Ο στόχος τους ήταν η καλυτέρευση των συνθηκών της ζωής και της εργασίας των εργατών: τα καλύτερα μεροκάματα, η καθιέρωση του οκταώρου, η θέσπιση εργατικής νομοθεσίας.
Η εργατική τάξη ζητούσε να αναγνωριστεί στην κοινωνία η ύπαρξή της, η αξιοπρέπειά της.
Οι εργοδότες όμως αντέδρασαν με μανία στις διεκδικήσεις των εργατών και στην ίδρυση των συντεχνιών, με απειλές, με διώξεις, με βία, φυλακίσεις και εξορία απεργών.
Στους αγώνες τους οι εργάτες, Ε/Κ και Τ/Κ ήταν αδελφωμένοι. Η πρωτομαγιάτικη προκήρυξη του Εργατικού Κέντρου το 1926 μεταξύ άλλων έλεγε: «Οι πιέσεις των αφεντικών μας, η εκμετάλλευση από τους πλουτοκράτες πρέπει να μας ενώσουνε, Τούρκους και Χριστιανούς. Δε μας χωρίζουνε πια φυλετικά μίση και θρησκευτικοί φανατισμοί. Αφτά ανήκουνε στο παρελθόν. Σήμερα πρέπει όλοι αδελφωμένοι να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα που έχουμε στη ζωή... Κανένας Οθωμανός και κανένας Χριστιανός εργάτης δεν πρέπει να λείψει από την αβριανή συγκέντρωση της Πρωτομαγιάς. Ζήτω η αδερφοσύνη των Ελλήνων και Τούρκων Εργατών. Ζήτω οι εργάτες όλου του κόσμου.»
Με τους σκληρούς αγώνες τους, με απεργίες, οι εργάτες πέτυχαν σημαντικές κατακτήσεις: Ήταν η περίοδος της Παλμεροκρατίας -της δικτατορίας του 'Αγγλου αποικιοκράτη Πάλμερ, που επιβλήθηκε μετά την εξέγερση των Οκτωβριανών (1931), κατά της εκμετάλλευσης και καταπίεσης, και της άρνησης των 'Αγγλων να δεχτούν το αίτημα της Ένωσης. Μετά την εξέγερση οι 'Αγγλοι επέβαλαν σκληρά μέτρα κατά των εργατών, απαγόρευσαν τη λειτουργία των Συντεχνιών και έθεσαν εκτός νόμου και το Κομουνιστικό Κόμμα Κύπρου.
Οι αγώνες όμως συνεχίστηκαν και το 1932 θεσπίστηκε ο περί συντεχνιών νόμος.
Το 1935, τρία χρόνια αργότερα, οι οργανωμένοι υποδηματοποιοί (Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι), κάνουν απεργία με αιτήματα 30% αύξηση στο μεροκάματο, δεκάωρη εργασία και αναγνώριση της συντεχνίας τους από τους εργοδότες. Μετά από ένα χρόνο (1936) γίνεται απεργία σε δύο μεταλλεία της ΚΜΕ (Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία). Σε αυτή συμμετείχαν Ε/Κ και Τ/Κ εργάτες, στην περιοχή Λεύκας -Μαυροβουνίου και δυστυχώς οι εργοδότες αντάμα με τους αποικιοκράτες την κατέστειλαν με τον αγγλικό στρατό.
Σιγά- σιγά η εργατική τάξη, οι συντεχνίες και οι αγώνες δυνάμωναν. Τον Μάη του 1939, μετά από απεργιακές κινητοποιήσεις των κτιστών στη Λευκωσία, συμφωνήθηκε η πρώτη συλλογική σύμβαση που κατοχύρωσε το οκτάωρο στις οικοδομές.
Οι αγώνες και οι απεργίες συνεχίζονταν, ο αριθμός των συντεχνιών αυξανόταν σημαντικά, οι εργάτες ενώνονταν και όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούσαν την ανάγκη να οργανωθούν, να γραφτούν στις συντεχνίες και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.
Κάνουν προσπάθειες να ιδρύσουν Κεντρική Παγκύπρια Συνδικαλιστική Οργάνωση. Ιδρύουν το 1941 την ΠΣΕ (Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή).
Εν τω μεταξύ είχε ξεσπάσει το 1939 ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στη μικρή Κύπρο ήρθε κύμα ανεργίας, τα προβλήματα οξύνθηκαν και οι αγώνες και οι απεργίες συνεχίζονταν.
Μέχρι τότε οι Τουρκοκύπριοι συμμετείχαν στις συντεχνίες μαζί με τους Ελληνοκύπριους, ως μέλη των ίδιων συντεχνιών.
Όμως, από το 1942 άρχισαν να ιδρύονται τουρκοκυπριακές συντεχνίες λόγω του ότι οι κοινές συντεχνίες δεν είχαν δώσει ίσως την απαιτούμενη προσοχή στους Τ/Κ, τις ανάγκες τους, την επικοινωνία μαζί τους στη γλώσσα τους κ.λ.π., αλλά και γιατί είχαν αρχίσει να εμφανίζονται ανάμεσα στους Ε/Κ εθνικιστικές διαφορές.
Το 1943 το ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού), που είχε εξελιχθεί σε μια αρκετά υπολογίσιμη δύναμη, κάλεσε τους εργάτες να πάρουν μέρος στον αντιφασιστικό αγώνα. Η έκκληση του ΑΚΕΛ βρήκε ανταπόκριση και στην τ/κ κοινότητα και πολλοί ήταν οι Τ/Κ που υπηρέτησαν στον βρετανικό στρατό μαζί με τους Ε/Κ συναδέλφους τους. Συνολικά 30.000 Κύπριοι πολέμησαν με τον αγγλικό στρατό κατά της φασιστικής απειλής.
Το 1944 δημιουργήθηκαν και οι Νέες Συντεχνίες, που την ίδρυσή τους προώθησε το Κυπριακό Εθνικό Κόμμα και που στα αρχικά τους στάδια περιλάμβαναν και αυτές Τ/Κ εργάτες. Όμως, επειδή οι ίδιες θεωρούσαν τον εαυτό τους ως εθνικές οργανώσεις με ελληνοχριστιανικό προσανατολισμό, η συμμετοχή των Τ/Κ δε διήρκεσε.
Το 1948 οργανώθηκαν μεγάλες δικοινοτικές απεργίες των μεταλλωρύχων και των οικοδόμων. Υπήρξε βίαιη αντίδραση σ΄ αυτές , η αστυνομία των 'Αγγλων αποικιοκρατών επιτέθηκε ένοπλα κατά των απεργών και υπήρξαν τραυματισμοί και συλλήψεις. Η απεργία αυτή είναι ιστορική. Οι μεταλλωρύχοι της Κυπριακής Μεταλλευτικής Εταιρείας -αμερικανικών συμφερόντων- στη Σκουριώτισσα, το Μαυροβούνι και τον Ξερό, ζούσαν με τις οικογένειές τους στοιβαγμένοι σε παραπήγματα στους χώρους εργασίας, υπό καθεστώς στυγνής εκμετάλλευσης. Ζητούσαν μείωση ωραρίου, τερματισμό των υπερωριών, αυξήσεις στα μεροκάματα, αργίες, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Οι περισσότεροι πέθαιναν κτυπημένοι από την πνευμοκονίαση, αφού κανένα μέτρο προστασίας της υγείας τους δεν υπήρχε στα λατομεία. Η απεργία εξελίχτηκε σε διαρκείας. Κινήθηκαν μηχανισμοί απεργοσπαστών, χρησιμοποιήθηκε άγρια βία και μετά από τέσσερις μήνες, οι απεργοί πέτυχαν μεγάλη νίκη. Τα αιτήματά τους έγιναν σχεδόν όλα δεκτά.
Η απεργία αυτή αποτελεί μια μεγάλη, περιφανή νίκη των ταπεινών και καταφρονεμένων του νησιού μας. Έδωσε ελπίδες σε όλους τους εργαζόμενους και έκανε περισσότερους να συνειδητοποιήσουν τη δύναμη που έχουν, όταν ενώνονται και αγωνίζονται για τα πραγματικά τους προβλήματα, χωρίς φτιαχτές διαφορές μεταξύ τους, ιδεολογικές ή εθνικές ή θρησκευτικές.
Στη συνέχεια, και μέχρι το 1955 (η ΠΕΟ είχε τότε 3.000 Τ/Κ εργάτες μέλη της) άρχισε ο διαχωρισμός των Τ/Κ εργατών, δημιουργήθηκαν τουρκικές συντεχνίες και η εθνοτική πολιτική σύγκρουση δεν άφηνε πολλά περιθώρια συνεργασίας των εργατών, Ε/Κ και Τ/Κ.
Αργυρού Μαρία
Μαθήτρια Γ΄ Τάξης Λυκείου Βεργίνας
Πηγή : Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου