Πέμπτη 10 Μαΐου 2012

ΠΟΡΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΝΕΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΩΡΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΟΡΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΝΕΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΩΡΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 

Τοποθέτηση Υπουργού στη συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας (8/5/2012) 
Α. ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ.
Από τον Ιούλιο του 2008 μέχρι και τον Αύγουστο του 2010 διαμορφώθηκαν τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα από την Προδημοτική μέχρι και την Α’ Λυκείου. Υπενθυμίζω ότι για την ολοκλήρωση αυτού του μεγαλεπήβολου έργου εργάστηκαν 53 πανεπιστημιακοί (από την Κύπρο και την Ελλάδα), οι οποίοι επιλέχθηκαν κατόπιν διαβουλεύσεων του Υπουργού με όλα τα πολιτικά κόμματα, πέραν των 400 μάχιμων εκπαιδευτικών, οι οποίοι δήλωσαν ενδιαφέρον έπειτα από ανοικτή πρόσκληση του Υπουργείου, και επιθεωρητές, τόσο της Δημοτικής όσο και της Μέσης Εκπαίδευσης. Η προσπάθεια διαμόρφωσης νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων από την αρχή πήρε το χαρακτήρα του «δημόσιου εγχειρήματος», αφού σε όλα τα στάδια της εξέλιξης των εργασιών της είχε συνεχείς επαφές με όλα τα οργανωμένα σύνολα και φορείς που σχετίζονταν με το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου (κόμματα, εκπαιδευτικές οργανώσεις, συνδέσμους γονέων, κ.λπ.).

Το νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα δεν περιορίζεται απλά στο θέμα του περιεχομένου (ύλη) της εκπαίδευσης όπως γινόταν μέχρι σήμερα αλλά αναφέρεται επιπλέον στο μαθησιακό περιβάλλον, στις διδακτικές μεθόδους, στα μέσα διδασκαλίας και μάθησης στους δείκτες επιτυχίας και τρόπους αξιολόγησης των μαθητών. Η σημαντικότερη καινοτομία των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων βρίσκεται στο γεγονός ότι περιορίζεται η ύλη σε ένα επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων που επιλέγεται με βάση αυστηρώς καθορισμένα κριτήρια, ώστε να αποτελέσει παρελθόν «ο αγώνας δρόμου για κάλυψη της ύλης», στον οποίο παραδοσιακά επιδίδονται εκπαιδευτικοί και μαθητές με σοβαρά αρνητικά αποτελέσματα στο μαθησιακό κλίμα των σχολείων μας και στις επιδόσεις των μαθητών.

Παράλληλα, το νέο αναλυτικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην καλλιέργεια της ιδιότητας του δημοκρατικού πολίτη και στην ανάπτυξη των κομβικών προσόντων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που απαιτούνται όλο και περισσότερο στον 21ο αιώνα (όπως είναι η δημιουργικότητα, η προθυμία και ικανότητα συνεργασίας κ.ά.). Ενώ η σχολική χρονιά 2010-2011 αποτέλεσε χρονιά προετοιμασίας της εισαγωγής των νέων Α.Π. (μέσα από την επιμόρφωση, την ελεγχόμενη εισαγωγή πτυχών των νέων Α.Π., την αξιολόγηση του υφιστάμενου εκπαιδευτικού υλικού ως προς τη συνάφειά τους με τις αρχές των νέων Α.Π. και την έναρξη των διαδικασιών παραγωγής νέου υλικού) η σχολική χρονιά 2011-2012 συνέπεσε με την επίσημη έναρξη της σταδιακής εφαρμογής των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων (Α.Π.) στα Γυμνάσια και τα Δημοτικά και την πλήρη εφαρμογή των νέων Ωρολογίων Προγραμμάτων (Ω.Π.) σε όλα τα Δημοτικά Σχολεία. Το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των νέων Α.Π. ανά βαθμίδα και μάθημα φαίνεται στα ενημερωτικά έντυπα του Υπουργείου που θα δοθούν στους Βουλευτές. 

Θέλω να εκφράσω την ικανοποίησή μου ότι η πιο πάνω πρωτόγνωρη διαδικασία όχι μόνο για τα δεδομένα της Κύπρου, ολοκληρώθηκε σε κλίμα συναίνεσης, παρά τις κάποιες ανησυχίες που είχαν εκφραστεί στα αρχικά στάδια.

Β. ΩΡΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ.
Για να υποστηριχθεί η εισαγωγή των νέων Α.Π. στη δημοτική εκπαίδευση, διαμορφώθηκε το νέο Ω.Π., το οποίο εφαρμόζεται από τη φετινή σχολική χρονιά 2011-2012. Οι σημαντικότερες αλλαγές στο νέο Ω.Π. των Δημοτικών Σχολείων είναι οι ακόλουθες:

1. Εισήχθηκε ο θεσμός της Εμπέδωσης των Γνώσεων, με σκοπό την απάλειψη της υποχρέωσης των γονιών να αναλαμβάνουν ρόλο εκπαιδευτικού στο σπίτι, για να καλύψουν ελλείψεις στις σχολικές γνώσεις των παιδιών τους.
2. Εισήχθηκε από την Α’ τάξη ένα νέο γνωστικό αντικείμενο με τίτλο «Γνωρίζω τον Κόσμο Μου» το οποίο περιλαμβάνει τη Γεωγραφία, το Σχολικό Κήπο και την Πατριδογνωσία.
3. Εισήχθηκε στις τάξεις Α’ έως Δ’ ένα νέο γνωστικό αντικείμενο με τίτλο «Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία», το οποίο περιλαμβάνει την Επιστήμη και το Σχεδιασμό & Τεχνολογία.
4. Εισήχθηκε το μάθημα των Αγγλικών από την Α΄ τάξη.
5. Εισήχθηκε η ενότητα Αγωγή Ζωής στις τάξεις Α΄ έως Δ΄ με στόχο να δίνεται η ευκαιρία στις/ στους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά, με βάση τις ανάγκες του σχολείου τους, να εμπλέκονται σε διάφορες διαθεματικές δραστηριότητες και εργασίες (projects) που θα σχετίζονται με θέματα όπως η Αγωγή Υγείας, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, η Αγωγή του Καταναλωτή, η Κυκλοφοριακή Αγωγή,
η Διαπολιτισμική Αγωγή, κ.λπ.
6. Εισήχθηκαν τα δύο κύρια θέματα της Αγωγής Ζωής (Αγωγή Υγείας και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση) στις τάξεις Ε’ και Στ’ ως ξεχωριστά γνωστικά αντικείμενα.
7. Σε όλα τα μαθήματα δίνεται πλέον ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια της νέας ελληνικής γλώσσας.
Όπως και στη δημοτική εκπαίδευση, το ΥΠΠ κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση για την εφαρμογή νέων Ω.Π. στη Μέση Εκπαίδευση, τόσο για να υποστηριχθεί η εισαγωγή των νέων Α.Π. όσο και για την απάμβλυνση των προβλημάτων που έχουν επισημανθεί εδώ και χρόνια κυρίως στη λυκειακή βαθμίδα. Στόχος του ΥΠΠ είναι να ολοκληρωθεί ο διάλογος με τις εμπλεκόμενες οργανώσεις μέσα στο Μάιο, ώστε να εφαρμοστεί το νέο Ω.Π. στα Γυμνάσια από την ερχόμενη σχολική χρονιά 2012-2013 και στα Λύκεια από τη σχολική χρονιά 2013-2014.

Όσον αφορά στο Γυμνάσιο, οι κυριότερες αλλαγές είναι οι εξής:

1. Αναδιοργάνωση της κατανομής του διδακτικού χρόνου στο Γυμνάσιο και διαχωρισμός του σε 20 διδακτικές περιόδους των 80 λεπτών.
2. Κατάργηση των «μισάωρων» μαθημάτων.
3. Καθιέρωση κατά τα απογεύματα (μετά τις 1:35μ.μ.) μιας Ζώνης Πολιτισμού στην οποία η συμμετοχή των παιδιών θα είναι εθελοντική και μιας Ζώνης Ενίσχυσης.

Όσον αφορά στο Λύκειο, οι κυριότερες αλλαγές που προτείνονται είναι οι εξής:
1. Αναδιοργάνωση της κατανομής του διδακτικού χρόνου στο Λύκειο και διαχωρισμός του σε 20 διδακτικές περιόδους των 80 λεπτών.
2. Κοινό πρόγραμμα μέχρι και την Α’ Λυκείου για όλα τα παιδιά.
3. Κοινό πρόγραμμα Ανθρωπιστικής και Κοινωνικής Παιδείας που είναι οργανωμένο σε θέματα και γίνεται με βιωματικές μορφές μάθησης για όλα τα παιδιά στη Β’ και Γ’ Λυκείου.
4. Όλα τα παιδιά στη Β’ και Γ’ Λυκείου θα επιλέγουν ελεύθερα ένα από τα εννιά (9) προγράμματα εμβάθυνσης, από τα οποία τα οκτώ (8) αντικαθιστούν τα όσα ισχύουν σήμερα για το Ενιαίο Λύκειο και τη Θεωρητική Κατεύθυνση της Τεχνικής Εκπαίδευσης και το ένατο τα όσα ισχύουν σήμερα για την υφιστάμενη Επαγγελματική Κατεύθυνση των Τεχνικών Σχολών.
5. Τα εφτά από τα εννιά (9) προγράμματα προσφέρονται στα σημερινά Ενιαία Λύκεια που θα μετονομαστούν σε Γενικά Λύκεια και τα τέσσερα (4) από τα εννιά στις σημερινές Τεχνικές Σχολές που θα μετονομαστούν σε Τεχνολογικά Λύκεια.

Δύο (2) προγράμματα θα προσφέρονται και στους δύο τύπους Λυκείων.

Γ. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ.
Για την ομαλή εισαγωγή των νέων Α.Π. το ΥΠΠ εφαρμόζει κατά τις δύο τελευταίες σχολικές χρονιές το μεγαλύτερο πρόγραμμα υποχρεωτικής επιμόρφωσης που έχει εφαρμοστεί ποτέ στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το μεγαλεπήβολο πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, που αποσκοπεί στην εξοικείωση των εκπαιδευτικών και κατ’ επέκταση των σχολικών μονάδων με τις βασικές αρχές, τους στόχους και το περιεχόμενο των νέων Α.Π που ξεκίνησε από την προηγούμενη σχολική χρονιά, θα συνεχίσει και κατά τα επόμενα χρόνια ενώ οι ομάδες υποστήριξης, που συστάθηκαν για την υλοποίηση όλων όσα χρειάζονται ώστε να επιτευχθεί η εφαρμογή των νέων Π.Σ. όλων των μαθημάτων, έχουν ήδη ενισχυθεί με επιρπόσθετο προσωπικό ώστε να συνεχίσουν τη δουλειά τους απρόσκοπτα και για τα επόμενα χρόνια.

Για την περαιτέρω ενίσχυση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, έχει εγκριθεί πρόσφατα έργο Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών του ΥΠΠ με προϋπολογισμό €5,704,685 που θα συγχρηματοδοτείται κατά 85% από το ΕΚΤ και κατά 15% από Εθνικούς Πόρους.

Η υλοποίηση του έργου αυτού θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου που έχουμε θέσει για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Θα περιλαμβάνει εξειδικευμένα προγράμματα, τα οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικότερα στη συνέχεια, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος, των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών, σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους.

Δ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Για την προώθηση και εφαρμογή των νέων Α.Π. στα σχολεία το Υπουργείο αποφάσισε να προχωρήσει στη σύσταση ομάδων υποστήριξης οι οποίες, ανά γνωστικό αντικείμενο, ανέλαβαν την ευθύνη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και το συντονισμό της ετοιμασίας επιπρόσθετου εκπαιδευτικού υλικού, αφού εξ’ αρχής δηλώσαμε ότι το υφιστάμενο εκπαιδευτικό υλικό (υφιστάμενα βιβλία από Ελλάδα και Κύπρο) δεν πρόκειται να απαξιωθούν αλλά να αξιοποιηθούν, εφόσον είναι συμβατά με τα νέα Α.Π..

Κατά την ετοιμασία του επιπρόσθετου διδακτικού υλικού ουσιαστικό ρόλο διαδραματίζουν οι επιθεωρητές του κάθε γνωστικού αντικειμένου και οι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί που εντάχθηκαν στις ομάδες υποστήριξης. Πέραν όμως από τις ομάδες αυτές σημαντικό ρόλο επιτελούν και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί που τα εφαρμόζουν στην τάξη αφού είναι αυτοί που με βάση την επιμόρφωση που
τυγχάνουν δίνουν την απαραίτητη ανατροφοδότηση για συνεχή βελτίωση και αναδιαμόρφωση του υλικού που παράγεται.

Το γεγονός αυτό βοήθησε σημαντικά στην ενεργοποίηση ενός μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την εφαρμογή νέου διδακτικού υλικού. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι το εκπαιδευτικό υλικό δεν ετοιμάζεται από «εμπειρογνώμονες» που είναι κλεισμένοι στα γραφεία τους και δεν έχουν άμεση επαφή με το σχολικό περιβάλλον αλλά από εκπαιδευτικούς που βιώνουν την καθημερινή εκπαιδευτική πράξη. Κάτι που στο χώρο της εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια αποδεικνύεται και επιστημονικά ορθό αφού η σημαντικότητα της εμπλοκής αυτών που εφαρμόζουν εκπαιδευτικό υλικό στις διαδικασίες ετοιμασίας αυτού του υλικού (learning by doing, ownership) είναι καταλυτική.

Η πιο πάνω πορεία φάνηκε, τα τελευταία δύο χρόνια που ακολουθείται, να φέρνει καρπούς. Κάθε νέο υλικό που παράγεται, με απόλυτη διαφάνεια, αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου ή/και αποστέλλεται στα σχολεία και έτσι ο κάθε εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία να το μελετήσει, να το διαμορφώσει (ανάλογα με τις ανάγκες του ίδιου και των μαθητών του), να το εφαρμόσει και τέλος να το αξιολογήσει εντοπίζοντας τα σημεία που χρειάζονται βελτίωση ή/και αλλαγή. Αυτού του είδους η αξιολόγηση είναι και η πιο αυστηρή και λαμβάνεται υπόψη από το ΥΠΠ, που έχει την ευελιξία και την ετοιμότητα να αναδιαμορφώνει βελτιωτικά το υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό.

E. ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
Σε ό,τι αφορά στην υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων, αναφέρω ότι πέρα από τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στο θέμα αυτό, το ΥΠΠ προγραμματίζει την περαιτέρω αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής και του τεχνολογικού εξοπλισμού των σχολείων, η οποία θα αρχίσει από τα Γυμνάσια όπου προγραμματίζεται να αρχίσει η εφαρμογή του προτεινόμενου Ω.Π. από την επόμενη σχολική χρονιά. Συγκεκριμένα, προγραμματίζεται η παροχή δυνατότητας πρόσβασης στο διαδίκτυο από κάθε αίθουσα διδασκαλίας, καθώς επίσης και μόνιμη εγκατάσταση, σταδιακά, ενός video projector σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας, ο οποίος είτε με την αύξηση των φορητών υπολογιστών στα σχολεία είτε με τη μόνιμη εγκατάσταση σταθερού υπολογιστή στις αίθουσες διδασκαλίας θα δώσει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να αξιοποιούν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για σκοπούς διδασκαλίας.

Στ. ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ
Η εκπόνηση και η εφαρμογή των νέων Α.Π. φιλοδοξεί να ανεβάσει την Κύπρο, στον τομέα της εκπαίδευσης, εκεί που της αξίζει: στις υψηλότερες θέσεις, σε επίπεδο επιδόσεων, στην Ευρώπη. Ως χώρα έχουμε φτάσει, με βάση και τις διεθνείς στατιστικές, όλους τους ποσοτικούς δείκτες όσον αφορά την εκπαίδευση των παιδιών μας. Έχουμε τις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες για την παιδεία, τις υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες και τους καλύτερα καταρτισμένους εκπαιδευτικούς σε επίπεδο μεταπτυχιακών προσόντων. Έφτασε ο καιρός, λοιπόν, να φτάσουμε και όλους τους δείκτες επιτυχίας όσον αφορά τα αποτελέσματα.

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι απαραίτητη για να διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, θέτοντας τα θεμέλια της μακροπρόθεσμης ευημερίας της Κύπρου. Οι εκτιμήσεις αυτές δεν αποτελούν ευχολόγια αλλά στηρίζονται σε μελέτες και ερευνητικά δεδομένα που είδαν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια.

Στις μελέτες αυτές, οι οποίες είχαν ως στόχο να διερευνήσουν το ρόλο της εκπαίδευσης στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον, αποτυπώνεται το μέγεθος της απώλειας που συνεπάγεται για την οικονομία μιας χώρας η έλλειψη ή η παρεμπόδιση σχετικών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, και, αντίθετα, τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που φέρνει η μεταρρύθμιση.

Συγκεκριμένα, σε έκθεση που ετοιμάστηκε – μετά από σχετική ανάθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής- από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εμπειρογνωμόνων για τα Οικονομικά της Εκπαίδευσης με υπεύθυνους τους καθηγητές Hanushek και Woessmann από τα Πανεπιστήμια του Stanford και Μόναχο αντίστοιχα, υπολογίζονται τα οφέλη που θα είχε μια σύγχρονη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και η βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών για τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η έκθεση περιλαμβάνει για πρώτη φορά και σχετικές εκτιμήσεις και τέσσερα σενάρια για την Κύπρο. Όλα τα σενάρια είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά σε ότι αφορά τις προοπτικές της Κύπρου. Στο πρώτο και πιο συντηρητικό εκτιμάται το όφελος στην περίπτωση που η Κύπρος ανεβεί κατά 25 μονάδες στην εκπαιδευτική έρευνα PISA: τότε, η επόμενη γενιά θα έχει στη ζωή της συνολικά 49 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα. Σύμφωνα δε με το τέταρτο σενάριο, προβλέπεται η αύξηση του ακαθάριστου προϊόντος κατά 1770% ή 323 δισεκατομμύρια περισσότερο, εάν η Κύπρος φτάσει τις σημερινές επιδόσεις της εκπαίδευσης της Φινλανδίας.

Ακόμη και εάν οι υπολογισμοί των οικονομολόγων της εκπαίδευσης ξαφνιάζουν ή ξενίζουν, βέβαιο είναι ότι η εκπαίδευση αποκτά ξανά κεντρική σημασία για την οικονομική ανάπτυξη. Είμαι βέβαιος ότι η σταδιακή βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων είναι απολύτως εφικτός στόχος για την Κύπρο, με την προϋπόθεση ότι θα δεν θα υπάρχουν καθυστερήσεις και εκπτώσεις στη μεταρρύθμιση που εφαρμόζουμε με στόχο τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος

Δεν υπάρχουν σχόλια: